Het vormgeven van de samenleving

Hoe kunnen we onze openbare ruimte leuker inrichten? Hoe brengen we mensen bij elkaar? Hoe zorgen we ervoor dat iedereen die dat wil kan meedoen? Een aantal vragen waarop antwoorden te vinden waren tijdens de Dutch Design Week (DDW). Vorige week werd dit evenement voor de 16^e keer georganiseerd in Eindhoven. En voor het eerst is het evenement uitgebreid tot een World Design Event (WDE). Extra groot dus!

Als geboren Eindhovenaar, opgegroeid in Waalre, heb ik al heel wat edities van de DDW meegemaakt en toch blijft het elke keer weer een bijzonder fenomeen om te doorgaan. In deze blog deel ik mijn ervaringen en verassende ontmoetingen; een week vol inspiratie.

Design & politiek

Eén van mijn verassende ontmoetingen was die met Christo Weijs, gemeenteraadslid in Eindhoven namens het CDA. Ik sprak hem maandag tijdens de boekpresentatie van Vera Winthagen, een collega die de missie heeft om ‘design thinking’ te verspreiden binnen Gemeente Eindhoven. Met Vera is Eindhoven de eerste overheidsorganisatie ter wereld die zelf een designer vast in dienst heeft. En dat helpt ons. Design gaat namelijk over meer dan alleen het ontwerpen van een product, het gaat ook over het vinden van een passende oplossing die aansluit bij de leefwereld van iemand. Het gaat dus ook over het vinden van oplossingen voor uitdagingen waar we als samenleving mee geconfronteerd worden.

De verandering van de Vestdijk in Eindhoven is een interessant voorbeeld: het probleem (slechte luchtkwaliteit) is geformuleerd door de gemeente en de oplossing deels ook (één rijstrook dicht). Alleen bij het ontwerpen van de oplossing worden wensen van belanghebbenden meegenomen. Precies daarover sprak ik met Christo. Want in welke mate laat de politiek het toe dat we vanuit social design straks met andere oplossingen komen dan vanuit een bestuursakkoord voorgenomen zijn? En zitten de inwoners van onze steden er wel op te wachten om werk dat nu nog grotendeels bij de overheid ligt over te nemen? Is het niet de taak van de politiek om oplossingen te vinden voor onze problemen? In de ideale representatieve democratie weerspiegelt de politiek inderdaad de wensen van belanghebbenden.

Maar ideaal is onze democratie niet en er is inmiddels sprake van een vertrouwensbreuk. Misschien moet het daarom wel de les zijn van social design om als overheid weer beter naar de wens van de mens te luisteren. Sterker nog: we zouden als mensen beter naar elkaar moeten luisteren, want met z’n allen vormen we de overheid. Design maakt ons weer menselijk. In die lijn redeneerde wethouder Mary-Ann Schreurs dat als jij een klacht hebt over de overheid dat dus ook wil zeggen dat jij het zelf niet goed hebt geregeld. De samenleving is een gemeenschappelijk ontwerp, waarvoor iedereen verantwoordelijkheid draagt. Politiek = design. En net als de oplossingen kan ook het systeem anders ontworpen worden.

Alternatieve samenleving

Hoe politiek via online platforms vorm kan krijgen was te zien in de performance ‘Join the Talk’. Dit hoorde bij het project Fluid Politics, van Martina Huynh, en was onderdeel van een tentoonstelling tijdens de DDW in het stadskantoor. Daar waren een aantal werken te zien als resultaat van een samenwerking die ik coördineerde tussen Gemeente Eindhoven en 4^dejaars studenten Man & Media van de Design Academy Eindhoven onder de noemer ‘Alternate Societies’.

Vrijdag ging ik hierover met drie studenten en Catelijne van Middelkoop, hoofd van de afdeling, in ‘The Arena’ in gesprek. Het samenwerkingsproject had een belangrijke basis voor gemeentelijk beleid als centraal onderwerp: data. We realiseren ons steeds meer dat we bij beleidsvorming niet blindelings af kunnen gaan op verzamelde data. En toch speelt data ook een steeds belangrijkere rol in onze samenleving. Daarom maakte een andere student, Jade Chan, uitvergrote waarnemingsorganen voor in de openbare ruimte om bewustzijn te creëren over de gegevens die van ons verzameld worden.

De samenwerking tussen Gemeente Eindhoven en Het Nieuwe Instituut focuste zich op hetzelfde onderwerp. Zij presenteerden zich met het culturele programma de DATAstudio in de Embassy of Data, in het voormalige V&D warenhuis in het hart van de stad. De belangrijke vraag die ze daarin opwierpen was welke spelregels we met elkaar afspreken om ervoor te zorgen dat onze privacy gewaarborgd blijft. Daar werken we ook met verschillende partners aan in de City Deal ‘Naar een digitale woonomgeving’. We brachten daarom gezamenlijk een bezoek aan de ambassade, waar we verder met elkaar over dit onderwerp in gesprek gingen. Zijn we eigenlijk wel databewust genoeg?

En zo eindigde mijn week misschien wel met meer vragen dan antwoorden. Gelukkig vormen sommige vragen ook antwoorden. En dit was nog maar een greep uit alle indrukken. Zie mijn dagboek hieronder voor meer inspiratie. Fijn weekend!

“Not everything that can be counted counts, and not everything that counts can be counted.” – Albert Einstein

Lorenzo

Mijn week in beeld

Mijn DDW dagboek: